Metodyka kształcenia kursowego Wybrane zagadnienia Wydanie 2

Z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, wynika szczegółowy obowiązek, zapisany w jej art. 14, by do dnia 31 grudnia 2012 r. instalatorzy małych kotłów i pieców na biomasę, systemów fotowoltaicznych i systemów ciepła słonecznego, płytkich systemów geotermalnych oraz pomp ciepła mieli dostęp do krajowych systemów certyfikacji lub równoważnych systemów kwalifi kowania.

W polskim systemie prawnym obecnie nie występuje odrębna procedura certyfikowania instalatorów małych kotłów i pieców na biomasę, systemów fotowoltaicznych, systemów ciepła słonecznego, płytkich systemów geotermalnych oraz pomp ciepła, zgodna z art. 14 ust. 3 dyrektywy 2009/28/WE.

Jednak za równoważny system kwalifikowania uznać można – w chwili obecnej – procedurę ustanowioną w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. „w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifi kacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń instalacji i sieci” (Dz. U. z 2003 r., nr 89, poz. 828).

W celu wprowadzenia systemu certyfi kacji i kwalifikowania instalatorów małych kotłów i pieców na biomasę, systemów fotowoltaicznych i systemów ciepła słonecznego, płytkich systemów geotermalnych oraz pomp ciepła, w ramach dotychczasowej regulacji prawnej przygotowana jest (obecnie procedowana) nowelizacja art. 54 ustawy Prawo energetyczne oraz zmiana rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.

Wprowadzenia systemu certyfi kacji i kwalifikowania instalatorów OŹE w Polsce podjęło się jedno zrzeszenie branżowe, które wychodząc naprzeciw zapisom dyrektywy, jak i potrzebom środowiska, przystąpiło wraz z zagranicznymi partnerami – organizacjami instalatorskimi z Niemiec (ZVSHK) i Bułgarii (NIS) – do programu SIRET.

Program SIRET, współfinansowany ze środków programu Leonardo da Vinci „Uczenie się przez całe życie”, ma na celu opracowanie i przetestowanie programu szkoleń dla instalatorów, który byłby zgodny z wymaganiami zawartymi w załączniku IV Dyrektywy.

W ramach programu, na przełomie października i listopada 2009 r. został zorganizowany pilotażowy kurs dla instalatorów, zaprojektowany w oparciu o wypracowany w międzynarodowym zespole program kształcenia specjalistów w zakresie odnawialnych źródeł energii i technologii dla przedsiębiorstw techniki sanitarnej, grzewczej i klimatyzacji.

Kształcenie kursowe instalatorów ma na celu umożliwić zdobycie nowego zawodu przez osoby: bezrobotne, zamierzające w przyszłości zmienić zawód, zamierzające podnieść swoje kwalifi kacje zawodowe. Należy również nadmienić, że dynamicznie rozwijający się rynek produkcji i montażu urządzeń zasilanych przez odnawialne źródła energii zgłasza zapotrzebowanie na coraz większą ilość dobrze wykwalifi kowanych instalatorów.

Materiały szkoleniowe przedstawione w książce zawierają pełny zakres dokumentacji programowej wymaganej w realizacji kształcenia kursowego dla zawodu instalator urządzeń i instalacji zasilanych z OŹE. Mamy nadzieję, że podręcznik, będzie pomocny nauczycielom, trenerom, uczniom, słuchaczom w zaplanowaniu i zorganizowaniu procesu kształcenia kursowego instalatorów.

Przedstawiony w podręczniku program kształcenia należy traktować, jako punkt wyjścia do opracowania przez trenerów własnych: scenariuszy zajęć, ćwiczeń, testów w zależności od predyspozycji zespołu kursantów. Pełna realizacja zadań edukacyjnych w zakresie odnawialnych źródeł energii wymaga wykonania przez uczestników szkoleń kursowych serii ćwiczeń praktycznych.

Aby je prawidłowo zrealizować trener powinien im przedstawić: wymagania edukacyjne, tematy ćwiczeń, formy realizacji i sposób sprawdzenia nabytych umiejętności.

W tym celu należy odpowiednio wyposażyć stanowiska warsztatowe jak również przygotować materiały szkoleniowe, które zawierać powinny m.in.:
– krótkie omówienie tematów ćwiczeń;
– zestaw ćwiczeń;
– sposób ich realizacji;
– formy sprawdzenia nabytych umiejętności;
– zadania do samodzielnych prac;
– testy, na podstawie których zaliczone zostaje ćwiczenie;
– literaturę do samokształcenia.

W toku realizacji treści kształcenia kursowego dla instalatorów instalacji zasilanych z OŹE przydatne dla kursantów i trenera będą nasze podręczniki ,,Urządzenia i systemy energetyki odnawialnej’’ i ,,Racjonalna gospodarka energią’’.

Treści w nich zawarte są zgodne z wymaganiami stawianymi przez podstawę programową dla zawodu technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej.

Spis treści:

1. Od autorów

2. Regulamin pracowni zajęć praktycznych
 
3. Instrukcja BHP pracowni zajęć praktycznych

4. Program nauczania dla zawodu: instalator mikroinstalacji zasilanych ze źródeł odnawialnych. Kształcenie kursowe
4.1. Podstawy prawne kształcenia zawodowego . 14
4.2. Cele główne kształcenia zawodowego . 14
4.3. Korelacja programu nauczania dla zawodu technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej z podstawą programową kształcenia ogólnego

5. Informacja o zawodzie instalator mikroinstalacji zasilanych z OŹE

6. Uzasadnienie potrzeby kształcenia w zawodzie

7. Efekty kształcenia dla zawodu: technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej oraz kształcenia kursowego instalatorów urządzeń i systemów energetyki odnawialnej
7.1. Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów 19
7.2. Efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszarów kształcenia, obszar budowlany (B)
7.3. Efekty kształcenia właściwe dla kwalifi kacji wyodrębnionych w zawodzie technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej, obszar budowlany (B)

8. Cele szczegółowe kształcenia w zawodzie instalator mikroinstalacji zasilanych z OŹE

9. Charakterystyka programu nauczania kursowego

10. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania i stosowania energii ze źródeł odnawialnych

11. Wybrane zagadnienia ze znowelizowanej ustawy Prawo energetyczne – projekt z dnia 18 października 2012 r.

12. Projekt wzoru zaświadczenia o ukończeniu kursu

13. Program szkolenia kursowego
13.1. Proponowany zakres programowy szkolenia dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień instalator systemów fotowoltaicznych . 50
13.2. Proponowany zakres programowy szkolenia dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień instalator słonecznych systemów grzewczych 56
13.3. Proponowany zakres programowy szkolenia dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień instalator pomp ciepła . 63
13.4. Proponowany zakres programowy szkolenia dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień instalator małych kotłów i pieców na biomasę 71
13.5. Proponowany zakres programowy szkolenia dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień instalator urządzeń zasilanych z płytkich systemów geotermalnych 79

14. Proponowane środki dydaktyczne, które mogą być wykorzystywane we wszystkich modułach kształcenia instalatorów

15. Zalecana literatura do kształcenia kursowego

16. Wskazówki metodyczne na temat umiejętności i wiadomości, organizacji zajęć, systemu kontroli i oceny, osiągnięć słuchaczy

17. Program nauczania kształcenia kursowego: monter małych i mikroinstalacji zasilanych energią odnawialną na podbudowie programowej zasadniczej szkoły zawodowej
17.1. Szczegółowe efekty szkolenia dotyczące bezpiecznego wykonywania pracy 99
17.2. Szczegółowe efekty szkolenia dotyczące zagadnień ekologicznych . 101
17.3. Szczegółowe efekty szkolenia dotyczące logistyki . 104
17.4. Szczegółowe efekty szkolenia dotyczące pomiarów w urządzeniach i systemach energetyki odnawialnej . 110
17.5. Szczegółowe efekty szkolenia w zakresie montażu i eksploatacji instalacji elektrycznych 115
17.6. Szczegółowe efekty szkolenia w zakresie montażu i eksploatacji instalacji wodno-kanalizacyjnych . 118
17.7. Szczegółowe efekty kształcenia w zakresie montażu i eksploatacji instalacji grzewczych 121
17.8. Szczegółowe efekty kształcenia w zakresie montażu i eksploatacji instalacji fotowoltaicznych . 126
17.9. Szczegółowe efekty szkolenia w zakresie montażu i eksploatacji kolektorów słonecznych . 128
17.10. Szczegółowe efekty szkolenia w zakresie montażu i eksploatacji małych kotłów i pieców na biomasę 132
17.11. Szczegółowe efekty szkolenia w zakresie montażu i eksploatacji urządzeń i instalacji z wykorzystaniem pomp ciepła . 137
17.12. Szczegółowe efekty szkolenia w zakresie montażu i eksploatacji urządzeń zasilanych energią cieplną z płytkich systemów geotermalnych . 141

18. Kształcenie kursowe z wykorzystaniem laboratorium mobilnego

19. Cel budowy laboratorium mobilnego

20. Przykładowe wyposażenie laboratorium mobilnego do zadań badawczych i edukacyjnych

21. Przykładowe scenariusze zajęć w kształceniu kursowym
21.1. Temat 1: Ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach zasilanych energią z OŹE
21.2. Scenariusz zajęć z wykorzystaniem platformy e-relingowej 161

22. Scenariusz zajęć praktycznych
22.1. Temat 3: Montaż, uruchamianie i sprawdzanie stanu technicznego mikroinstalacji fotowoltaicznej . 165
22.2. Temat 4: Montaż, uruchamianie i sprawdzanie stanu technicznego mikroinstalacji kolektorów słonecznych 171
22.3. Temat 5: Montaż, uruchamianie i sprawdzanie stanu technicznego mikroinstalacji zasilanych pompami ciepła 179
22.4. Temat 6: Montaż, uruchamianie i sprawdzanie stanu technicznego małych kotłów i pieców na biomasę . 186

23. Egzamin teoretyczny dla instalatorów mikroinstalacji fotowoltaicznych
23.1. Przebieg testowania i przykładowy test 195
23.2. Przykładowy test wielokrotnego wyboru z jedną poprawną odpowiedzią, standaryzowany . 196
23.3. Przykładowa karta odpowiedzi . 205

24. Egzamin praktyczny dla instalatorów mikroinstalacji fotowoltaicznych
24.1. Przykładowe tematy zadań praktycznych dotyczących montażu i eksploatacji instalacji fotowoltaicznych 207
24.2. Przykładowa karta odpowiedzi 212

25. Kwestionariusz ankiety ewaluacyjnej na zakończenie kursu

26. Karta oceny trenera

27. Ankieta dla słuchacza przed rozpoczęciem i po zakończeniu kursu zawodowego

28. Arkusz obserwacyjny dla trenera

29. Analiza wyników kształcenia dla przedsiębiorcy przed i po szkoleniu

30. Analiza ankiet ewaluacyjnych

31. Analiza ankiet dla pracodawców