Elementy filozofii przyrody

Dlaczego Księga Przyrody zapisana jest językiem matematyki? Co teorie fizyczne mówią na temat przestrzeni? Skąd wzięły się wszechświat, życie i umysł?

Nauka wyrosła z filozofii przyrody i nigdy nie zdołała podciąć swoich filozoficznych korzeni. Michał Heller i Tadeusz Pabjan przeprowadzają czytelnika przez historię ludzkiego postrzegania przyrody ożywionej i nieożywionej i coraz bardziej udane próby ujęcia zjawisk w karby matematycznych równań - to znakomita lektura i kompendium wiedzy dla każdego, kto interesuje się osiągnięciami nauki lub kogo pociągają filozoficzne koncepcje.

„Elementy filozofii przyrody” jest także nieocenionym podręcznikiem akademickim dla studentów filozofii i nauk empirycznych. To książka, która w zwięzły i klarowny sposób pomaga zrozumieć czym jest nauka, jak rodziły się najważniejsze teorie i jakie wizje czasu, przestrzeni, materii, przyczynowości, a nawet życia i całego wszechświata owe teorie implikują.

Spis treści:

Rozdział 1. Koncepcje filozofii przyrody 13

Rozdział 2. Czas i przestrzeń 19
1. Uwagi wprowadzające 19
2. Platona koncepcja czasu 20
3. Arystotelesa koncepcja ruchu i czasu 23
4. Z prehistorii pojęcia przestrzeni 24
5. Zasady dynamiki 28
6. Czas i przestrzeń w mechanice Newtona 31
7. Leibniza koncepcja czasu i przestrzeni 35
8. Czas i przestrzeń w szczególnej teorii względności 38
9. Eksperymentalne potwierdzenie szczególnej teorii względności 47
10. Zasada korespondencji 50
11. Czasoprzestrzeń 52
12. Filozoficzne spory wokół szczególnej teorii względności 57
A. Szczególna teoria względności a kantyzm 57
B. Szczególna teoria względności a operacjonizm 62
13. Strzałka czasu 66
14. Wnioski 76

Rozdział 3. Struktura materii 81
1. Uwagi wprowadzające 81
2. Materia i forma według Arystotelesa 82
3. Nowożytne pojęcie materii 83
4. Czy fizyka jest nauką o materii? 86
5. Mechanicyzm 90
6. Podstawowe składniki materii 94
7. Powstanie mechaniki kwantowej 104
A. Starsza teoria kwantów (1900–1924) 104
B. Właściwa teoria kwantów (1925–1932) 107
8. Podstawowe zagadnienia mechaniki kwantowej 108
9. Interpretacje mechaniki kwantowej 115
10. Przyczynowość w mechanice kwantowej 122
11. Chaos deterministyczny 127
12. Wnioski 138

Rozdział 4. Elementy kosmologii 143
1. Uwagi wprowadzające 143
2. Powstanie geometrii nieeuklidesowych 144
3. Ogólna teoria względności 150
4. Zagadnienie kosmologiczne 158
5. Obserwacyjne podstawy kosmologii 162
6. Konstrukcja modelu kosmologicznego 168
7. Wybrane modele kosmologiczne 170
8. Scenariusz standardowego modelu kosmologicznego 178
9. Ocena modelu standardowego 184
10 Kontrowersje wokół początkowej osobliwości 187
11. Zasada antropiczna 194
12. Wnioski 199

Rozdział 5. Życie i jego ewolucja 205
1. Uwagi wprowadzające 205
2. Czym jest życie? 206
3. Spór o naturę życia: mechanicyzm – witalizm 209
4. Współczesna postać sporu o naturę życia 214
5. Pochodzenie życia 220
6. Przyrodnicza teoria genezy życia 223
7. Ewolucja życia 229
8. Teorie ewolucji o znaczeniu historycznym 234
9. Współczesna teoria ewolucji 239
10. Kreacjonizm a ewolucja 246
11. Wnioski 253

Indeks nazwisk 257
Indeks rzeczowy 261