Bankowość elektroniczna Studium prawne

Ogólna wiedza o świecie kart płatniczych, o bankach działających w przestrzeni wirtualnej, bankomatach i o innych usługach finansowych świadczonych kanałami elektronicznymi jest współczesnemu człowiekowi absolutnie niezbędna do normalnego funkcjonowania. Deficyty w tej sferze wykluczają ludzi ze społeczeństwa bardziej niż  niepełnosprawność fizyczna.

Barbara Bajor swą monografię poświęciła prawnym aspektom szeroko ujętej bankowości elektronicznej. Autorka stara się wyjaśnić i przybliżyć prawną istotę  usług bankowych świadczonych drogą elektroniczną oraz  omówić legislacyjne środki ochrony klientów banków.

Książka jest adresowana do środowisk, które zawodowo zajmują się usługami finansowymi, edukacją ekonomiczną społeczeństwa oraz ochroną interesów konsumentów.

Rozdziały:

Część I. Prowadzenie działalności bankowej w ramach społeczeństwa informacyjnego – zagadnienia ogólne

Rozdział I. Informatyzacja działalności bankowej . 25
1. Ogólna charakterystyka bankowości elektronicznej . 25
2. Wpływ nowoczesnych technologii komunikacyjno-informacyjnych (elektronicznych środków komunikacji) na działalność banku w ramach społeczeństwa informacyjnego . 30
3. Realizacja koncepcji społeczeństwa informacyjnego jako przyczyna sprawcza rozwoju bankowości elektronicznej – zarys problemu . 38

Rozdział II . Idea społeczeństwa informacyjnego – geneza, założenia i przyczyny rozwoju 43
1. Uwagi ogólne . 43
2. Koncepcja społeczeństwa informacyjnego w ramach Unii Europejskiej . 47
3. Elektroniczna gospodarka jako wyraz globalnej gospodarki społeczeństwa informacyjnego 51
4. Pojęcie usług społeczeństwa informacyjnego w ujęciu prawa UE i prawa polskiego . 55

Rozdział III . Jednolity rynek usług finansowych wewnętrznego rynku UE . 63
1. Założenia i stan realizacji jednolitego rynku usług finansowych 63
2. Jednolity rynek usług bankowych . 72
2.1. Uwagi wprowadzające . 72
2.2. Etapy rozwoju jednolitego rynku usług bankowych . 73
2.3. Podmioty jednolitego rynku usług bankowych – instytucje kredytowe, instytucje pieniądza elektronicznego, instytucje finansowe . 76
2.3.1. Pojęcie instytucji kredytowej i instytucji finansowej w ujęciu prawa UE i prawa polskiego . 77
2.3.2. Status prawny instytucji parabankowych na polskim rynku usług finansowych . 83
2.3.2.1. Uwagi wprowadzające . 83
2.3.2.2. Status prawny instytucji pieniądza elektronicznego w polskim systemie prawnym . 92
2.3.2.3. Działalność spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych jako usługodawców bankowości elektronicznej 98
2.3.2.4. Instytucje płatnicze w ujęciu dyrektywy w sprawie usług płatniczych i ustawy o usługach płatniczych 102
3. Zasady podejmowania działalności przez instytucje kredytowe na terytorium państwa przyjmującego w ujęciu prawa UE i prawa polskiego . 104
3.1. Uwagi wprowadzające . 104
3.2. Działalność transgraniczna instytucji kredytowej (banku krajowego) w świetle ustawy – Prawo bankowe i prawa UE . 110
3.3. Podejmowanie działalności poprzez założenie oddziału . 114
3.3.1. Procedura notyfikacyjna . 114
3.3.2. Przyczyny odmowy przesłania zawiadomienia organom nadzoru państwa przyjmującego według ustawy – Prawo bankowe . 116
3.3.3. Sytuacja prawna oddziału instytucji kredytowej na terytorium RP . 117

Część II. Bankowość elektroniczna jako szczególny sposób prowadzenia działalności bankowej

Rozdział IV. Pojęcie i istota bankowości elektronicznej . 125
1. Uwagi wprowadzające . 125
2. Definicje bankowości elektronicznej . 127
3. Rodzaje (odmiany) bankowości elektronicznej . 130
4. Pojęcie bankowości elektronicznej 138
4.1. Uwagi wprowadzające . 138
4.2. Ujęcie wąskie pojęcia bankowości elektronicznej . 141
4.3. Ujęcie szerokie pojęcia bankowości elektronicznej . 146
5. Ocena istoty prawnej bankowości elektronicznej . 149
5.1. Uwagi wprowadzające . 149
5.2. Pojęcie czynności bankowej a usługa bankowa . 152
5.3. Usługa bankowa świadczona drogą elektroniczną . 158
6. Prawo właściwe dla transgranicznych usług bankowości elektronicznej . 166
6.1. Uwagi wprowadzające . 166
6.2. Wybór prawa w ujęciu prawa polskiego i prawa UE 172
6.3. Prawo właściwe w przypadku braku wyboru prawa . 177

Rozdział V. Elektroniczne instrumenty płatnicze jako instrumenty bankowości elektronicznej – ocena charakteru prawnego wybranych elektronicznych instrumentów płatniczych 180
1. Znaczenie elektronicznych instrumentów płatniczych dla bankowości elektronicznej . 180
2. Ogólna charakterystyka elektronicznych instrumentów płatniczych . 184
3. Istota i charakter prawny kart płatniczych . 186
3.1. Uwagi wprowadzające . 186
3.2. Rodzaje kart płatniczych – zarys zagadnienia . 192
3.3. Karta płatnicza jako informatyczny nośnik danych oraz instrument identyfikacji posiadacza . 198
4. Istota i charakter prawny instrumentu pieniądza elektronicznego . 201
4.1. Definicja instrumentu pieniądza elektronicznego na tle definicji pieniądza elektronicznego 201
4.2. Charakter prawny pieniądza elektronicznego. Istota pieniądza a pieniądz elektroniczny . 208
5. Usługi płatnicze realizowane dzięki elektronicznym instrumentom płatniczym . 223
5.1. Uwagi wprowadzające . 223
5.2. Dokonywanie płatności przy użyciu elektronicznych instrumentów płatniczych. Istota zapłaty z wykorzystaniem elektronicznych instrumentów płatniczych 226
5.3. Konstrukcja prawna zapłaty elektronicznym instrumentem płatniczym 235
5.3.1. Konstrukcja prawna zapłaty kartą płatniczą . 235
5.3.1.1. Uwagi wprowadzające . 235
5.3.1.2. Instytucja przekazu jako konstrukcja prawna zapłaty kartą płatniczą . 237
5.3.1.3. Instytucja przelewu wierzytelności i przejęcia długu . 241
5.3.2. Konstrukcja prawna zapłaty pieniądzem elektronicznym 244

Część III. Usługi bankowości elektronicznej – zagadnienia szczegółowe

Rozdział VI. Istota i charakter prawny usług bankowości elektronicznej . 249
1. Istota prawna usług bankowości elektronicznej w ujęciu prawa polskiego 249
2. Ocena charakteru prawnego umowy o usługi bankowości elektronicznej 257
2.1. Uwagi ogólne . 257
2.2. Umowa o usługi bankowości elektronicznej – nowy typ umowy nazwanej związanej z umową rachunku bankowego czy podtyp umowy rachunku bankowego? . 261
3. Wykorzystywanie elektronicznych środków komunikacji na odległość w celu zawarcia umowy o usługi bankowości elektronicznej . 274
3.1. Uwagi wprowadzające . 274
3.2. Zawarcie umowy o usługi bankowości elektronicznej przez Internet – zarys problemu . 276
3.3. Forma elektroniczna umowy o usługi bankowości elektronicznej . 279
3.4. Szczególny reżim prawny umów zawieranych na odległość przez konsumenta usług bankowych . 282
4. Ocena sytuacji prawnej usługobiorcy bankowości elektronicznej 286
4.1. Treść umowy o usługi bankowości elektronicznej . 286
4.2. Prawa i obowiązki stron umowy o usługi bankowości elektronicznej 290
4.2.1. Obowiązki banku jako strony umowy o usługi bankowości elektronicznej . 291
4.2.2. Obowiązki usługobiorcy wynikające z zawartej umowy o usługi bankowości elektronicznej . 293
4.3. Problem identyfikacji w bankowości elektronicznej a zakres odpowiedzialności usługobiorcy za operacje dokonane z wykorzystaniem elektronicznych zasad identyfikacji . 295
4.3.1. Instrumenty identyfikacji wykorzystywane w bankowości elektronicznej . 296
4.3.2. Zasady odpowiedzialności usługobiorcy w bankowości elektronicznej za operacje dokonane z wykorzystaniem elektronicznych zasad identyfikacji na jego rachunek 298
4.4. Zakres odpowiedzialności usługobiorcy bankowości elektronicznej za operacje wykonane w ramach umowy o usługi bankowości elektronicznej . 307

Rozdział VII . Sytuacja prawna posiadacza elektronicznego instrumentu płatniczego . 311
1. Uwagi ogólne . 311
2. Ustalenia dotyczące charakteru prawnego umowy o elektroniczny instrument płatniczy . 313
3. Istota umowy o kartę płatniczą 315
3.1. Charakter prawny umowy o kartę płatniczą . 315
3.2. Charakter prawny zobowiązań stron umowy o kartę płatniczą . 317
4. Ocena sytuacji prawnej posiadacza karty płatniczej . 324
4.1. Uwagi wprowadzające . 324
4.2. Obowiązki posiadacza karty płatniczej . 329
4.3. Prawa posiadacza karty płatniczej . 330
4.4. Obowiązki wydawcy karty płatniczej . 331
5. Istota umowy o instrument pieniądza elektronicznego 331
5.1. Uwagi wprowadzające . 331
5.2. Ocena charakteru prawnego umowy o instrument pieniądza elektronicznego . 333
5.3. Prawa i obowiązki stron umowy o instrument pieniądza elektronicznego