Wprowadzanie mechanizmów rynkowych w ochronie środowiska

Cele ochrony środowiska są ustalane na podstawie przesłanek zewnętrznych (konwencji międzynarodowych, prawa unijnego) oraz wewnętrznych (przede wszystkim celów określanych w ramach strategii i programów krajowych i regionalnych).

Wywiązywanie się z tych zobowiązań i osiągnięcie celów obciąża w ostatecznym rachunku podmioty gospodarcze i gospodarstwa domowe. Warunkiem zwiększania konkurencyjności gospodarki i podnoszenia dobrobytu jest więc stosowanie rozwiązań, które przynoszą oszczędność kosztów i zwiększają efektywność ekonomiczną ochrony środowiska.

Główną przesłanką przygotowania tej monografii było założenie, że urzeczywistnienie efektywnej ekonomicznie ochrony środowiska w systemie gospodarki rynkowej powinno odbywać się poprzez wmontowanie w ten system — dzięki odpowiednim zmianom instytucjonalnym zainicjowanym przez państwo — rozwiązań rynkowych służących osiąganiu celów ochrony środowiska.

Wiedza na temat funkcjonowania rozwiązań rynkowych w ochronie środowiska jest budowana od niedawna. Zasoby wiedzy i informacji są już stosunkowo duże, ale jednocześnie charakteryzują się znacznym rozproszeniem i bardzo nierównym poziomem poznania. Wynika to w dużym stopniu z wysokiej dynamiki i różnorodności procesów przebiegających w sferze realnej. Praktyka wprowadzania mechanizmów rynkowych w ochronie środowiska wyprzedza coraz bardziej ich naukowe poznanie.

Celem niniejszej monografii jest przedstawienie procesów występujących przy tworzeniu i rozwijaniu mechanizmów rynkowych w obszarze ochrony środowiska. Problem ten został zaprezentowany z punktu widzenia podstaw rozwoju mechanizmów rynkowych w ogólności, a następnie na przykładzie trzech najbardziej obecnie rozwiniętych obszarów zastosowania tych mechanizmów w praktyce.

Rozdziały:

1.  Podstawy teoretyczno-normatywne wprowadzenia mechanizmów rynkowych w ochronie środowiska
1.1 Świadczenia ekosystemu jako dobro ekonomiczne
1.2 Teoremat Coase’a jako podstawa rynkowej optymalizacji poziomu zanieczyszczeń i ochrony środowiska
1.3 Zrównoważony rozwój jako podstawa rozwoju rynku w ochronie środowiska
1.4 Regulacja sfery ochrony środowiska w procesie transformacji systemowej
 
2. Miejsce mechanizmów rynkowych wśród mechanizmów ekonomicznych polityki ekologicznej
2.1 Pojęcie i funkcje instrumentów ekonomicznych w ochronie środowiska
2.2 Zakres wykorzystania instrumentów ekonomicznych w polskiej polityce ekologicznej
2.3 Pojęcie i cechy mechanizmów rynkowych w ochronie środowiska
2.4 Kształtowanie rozwiązań rynkowych
2.5 Dziedziny wykorzystywania mechanizmów rynkowych w ochronie środowiska
 
3. Rozwój rozwiązań rynkowych regulacji poziomu emisji dwutlenku siarki
3.1 Rozwiązania amerykańskie
3.2 Przykłady z krajów OECD
3.3 Próby stworzenia sektorowego krajowego rynku zbywalnych uprawnień do emisji dwutlenku siarki w polskiej energetyce
 
4. Rozwój mechanizmów rynkowych redukcji emisji dwutlenku węgla
4.1 Protokół z Kioto
4.2 Mechanizmy elastyczne Protokołu z Kioto
4.3 Wdrażanie instrumentów rynku pierwotnego w Unii Europejskiej w latach 2000–2012
4.4 Zmiany rozwiązań rynku pierwotnego w latach 2012–2020
4.5 Rodzaje mechanizmów i instrumentów w handlu emisją na rynku wtórnym
4.6 Tworzenie polskiego systemu rynku zbywalnych pozwoleń na emisję dwutlenku węgla
 
5. Rynkowe systemy wsparcia odnawialnych źródeł energii
5.1 Przesłanki rozwoju rynku odnawialnych źródeł energii w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w świetle idei zrównoważonego rozwoju
5.2 Identyfikacja, analiza i ocena mechanizmów wsparcia stosowanych na rynku odnawialnych źródeł energii w Unii Europejskiej
5.3 Mechanizmy wsparcia stosowane w Polsce
5.4 Rynek praw majątkowych do świadectw pochodzenia energii ze źródeł odnawialnych w Polsce
5.5 Mechanizmy wsparcia wprowadzone w 2010 r.
5.6 Ocena rynkowości funkcjonowania mechanizmów wsparcia stosowanych w Polsce