Dysponowanie wspólnymi zasobami

W swojej pionierskiej książce, po raz pierwszy opublikowanej w 1990 r. i dotychczas wznawianej 22 razy, Elinor Ostrom zajmuje się jedną z najbardziej kontrowersyjnych kwestii pozytywnej ekonomii politycznej: czy i w jaki sposób można zorganizować wykorzystywanie wspólnych zasobów tak, aby uniknąć zarówno nadmiernej ich eksploatacji, jak i zbyt wysokich kosztów administrowania nimi.

Ekonomiści często są zdania, że kiedy jakiś zasób jest wspólną własnością wielu ludzi, można go eksploatować tylko tam, gdzie rozwiązaniem problemu jego nadmiernego zużywania jest prywatyzacja lub przymus narzucony przez siłę z zewnątrz, na przykład władzę państwową. Ostrom przekonuje jednak, że istnieją też inne sposoby radzenia sobie z tymi kwestiami i że kiedy rozwiąże się pewne problemy podaży, wiarygodności i monitorowania, można powołać do życia stabilne samorządne instytucje.

W publikacji noblistka opisuje trzy modele stosowane najczęściej i przedstawia również inne możliwości, aby zilustrować różnorodność ewentualnych rozwiązań. Wykorzystuje analizę instytucjonalną do badania sposobów - zarówno udanych, jak i nieudanych - dysponowania wspólnymi zasobami. Prezentuje także wyniki dokładnych badań terenowych nad wieloma tego typu przypadkami, takimi jak wysokogórskie pastwiska w Szwajcarii i Japonii, projekty nawadniania na Filipinach i w Kalifornii oraz przybrzeżne łowiska w Kanadzie i Turcji.

Spis treści:

Rozdział 1. Refleksje nad wspólnymi zasobami
Trzy wpływowe modele
Metaforyczne zastosowanie modeli
Zalecenia dla bieżącej polityki
Wyzwanie

Rozdział 2. Podejście instytucjonalne do badania samoorganizacji i samorządności w sytuacjach CPR
Sytuacja CPR
Współzależność, niezależne działanie i działanie kolektywne
Trzy zagadki: zapewnianie instytucji, zobowiązanie i monitorowanie
Tworzenie zarysów badania
Badanie instytucji w warunkach terenowych

Rozdział 3. Analizowanie długotrwałych, samoorganizujących się i samorządnych CPR
Wspólny tytuł prawny do własności wysokogórskich łąk i lasów
Instytucje nawadniające huerta
Społeczności nawadniające zanjera na Filipinach
Podobieństwa między trwałymi, samorządnymi instytucjami CPR

Rozdział 4. Analizowanie zmian instytucjonalnych
Konkurencyjny wyścig w pompowaniu
Gra w spór sądowy
Gra w przedsiębiorczość
Gra w policentryczne przedsiębiorstwo publiczne
Analiza zapewniania instytucji

Rozdział 5. Analiza niepowodzeń i słabości instytucji
Dwa tureckie przybrzeżne łowiska o stałych problemach z CPR
Kalifornijskie zbiorniki wody gruntowej o stałych problemach z CPR
Łowisko w Sri Lance
Projekty rozwoju nawadniania w Sri Lance
Słabość przybrzeżnych łowisk w Nowej Szkocji
Nauki płynące z porównania przypadków przedstawionych w tej książce

Rozdział 6. Konstrukcja pojęciowa analizy samoorganizujących się i samorządnych CPR
Problemy zapewniania instytucji, wiarygodnego zobowiązywania się i wzajemnego monitorowania
Konstrukcja pojęciowa do analizowania wyboru instytucjonalnego
Zadanie dla środowiska naukowego w dziedzinie nauk społecznych